Paco Martín lembra a Xabier DoCampo na Polavila 2024

Boa tarde. 

Convidóuseme a que, como amigo, colega, compañeiro, admirador, cómplice e membro do que Manolo Bragado deu en chamar a Xeración Lamote, dixese algo aquí da miña relación con Xabier Puente Docampo e, coas limitacións das que como sabedes adoezo e máis as que me impón o tempo do que dispoño, tentarei facer o que se me pide sabedor do moito e moi importante que haberá que deixar arredado. E comezarei, permitídemo, por dicir algo de min:   

En Magoi, o arrabalde lugués da miña infancia, e supoño que en moitos máis lugares, o día 6 de xaneiro de cada ano e á pregunta repetida que ós nenos se nos facía: Que che deixaron os reis? a resposta case obrigada era: Camiño pra andar! Podería parecer que se trataba dunha resposta cun algo de retranqueiro e festivo, mais xa naquel tempo mesmo os cativos eramos quen de intuír canto de verdade había nela: camiños que por nós agardaban, camiños que sería preciso andar para fender o horizonte e facer pola vida. Camiños xa trazados polas pegadas de tantos dos nosos que colleran rumbo a outras distancias para iren dar a sendas novas, vieiros aínda por debuxar destinados a seren os de cada quen, abertos con pasos propios e nos que confiabamos que a fortuna chegase a concederche a posibilidade de cadrar con camiñantes afíns ós que acompasar a túa marcha e, con esa axuda, facer máis levadío e fecundo o percorrido. Eu tiven esa sorte grazas á xenerosa presenza de persoas coas que saberme ben acompañado, persoas que xa son parte do meu propio estar no mundo do que, naturalmente, Xabier encheu, e aínda enche a rebordar, un espazo senlleiro.

 O meu primeiro encontro con el fora en Lugo, cando viñera aquí para presentar, xunto con outras compañeiras e compañeiros, unha curtametraxe na que se daba noticia do desenvolvemento de Preescolar na casa, aquel interesante proxecto que un fato de profesionais do ensino co soporte de Antonio Gandoy, o crego da bicicleta, argallaran para ben de moitas nenas e nenos do rural galego. Eu, desde o espazo destinado ó público, intervira para facer un sinxelo comentario sobre a actitude que, na miña opinión, resultaba un tanto sexista dun dos personaxes da película. Xabier, responsable da filmación, tomou boa nota e lembroume aquel momento unha chea de veces durante os moitos anos nos que tiven o privilexio da súa amizade e a sorte de tantas cousas compartidas. Despois, no ano 1987, convidárame Agustín Fernández Paz a ir a Mugardos para dar unha charla nun daqueles Ciclos de Conferencias que, co título de “O escritor e as súas obras”, organizaba no Colexio Público “Unión Mugardesa”. Mandárame, cando xa tiña el todos os detalles amañados, un cartel no que se anunciaba a miña actuación o 5 de maio e a de Xabier para o día 7. Había pouco que eu lera O misterio das badaladas e pensei que sería boa cousa acudir a Mugardos tamén o día 7 para escoitar a Xabier e falar con el de vagar. Non foi preciso porque cando eu cheguei para dar a miña charla alí estaba Docampo agardando xunto con Agustín. Foi unha tarde ben enriquecedora, quero pensar que tamén para eles dous, na que o interese común e vocacional polo ensino de noso acababa confluíndo tamén no literario.

Algún tempo despois, pouco, cadramos os tres na biblioteca de Narón e non creo enganarme se digo que aquel encontro tivo algo de comuñón harmónica, entre nós e, xustamente por iso, tamén con outras e outros máis das e dos que hoxe aquí están e das e dos que padecemos a súa ausencia.  Fora todo tan natural e divertido que segundo Xabier me comentara pasado o tempo non foron poucas as persoas das que alí estaban aquel día que lle lembraban con agrado aquela tarde de inverno con neve no camiño de volta.

E, como non podía ser doutro xeito, a cousa foi medrando con naturalidade e houbo viaxes, encontros, xantares, congresos e incluso peregrinacións. E Xabier Docampo, a quen eu, hai anos, describira por escrito chamándolle, entre outras cousas, muiñeiro infantil de vellas fábulas, náufrago na lenda de auga do río Lea, pescador de tempos novos nas táboas de todos os escenarios, escultor de imaxes presentidas no cicel da palabra, soñador de soños espallados en almas que agroman, gaceteiro buscador da boa noticia que compartir, vencedor nas porfías do desalento, amador de mundos que aínda están a nacer, falador irredento, mestre, amigo, escritor..., DoCampo, digo, inventaba para que ti compartises publicacións como Bloc –Revista internacional de Arte y Literatura Infantil-, a creación, viva e perdurable de Prolingua ou calquera iniciativa que fose para ben das persoas, fosen quen fosen. E ías canda el seguro e orgulloso porque era Xabier e porque contaba contigo e iso facíate sentir eficaz e axeitado. 

Sei ben que o decente pola miña parte sería deixar de falar en primeira persoa e citar a moitas e moitos dos que aquí están, e das que non están, cos que manteño perenne débeda de gratitude e amizade, mais deixádeme que lle bote a culpa ás organizadoras e organizadores deste acto entrañable que piden que nos axustemos ó guión establecido e que debemos limitarnos a tratar da nosa relación persoal con Xabier.

Pero todas e todos a quen agora me refiro, ademais de María Xesús e Daniel, sabedes ben da miña fidelidade e aprecio.

Xabier, irmao, xa van aló cinco anos da mancadura cruel que en nós deixou o teu pasamento pero, que o saiban todos, en ocasións coma estas sinto aínda o meu brazo pousado nos teus ombros, axustando o meu ó teu paso, mentres ti ías abrindo camiños.

Grazas.

Paco Martín.

[Foto 1: Xavier Senín, Fina Casalderrey e Paco Martín na Polavila Docampo, A Coruña 5 de abril de 2024]

[Foto 2: Paco Martín, Agustín Fernández Paz e Xabier Docampo na Biblioteca Municipal de Narón, febreiro de 1996]